Δευτέρα 4 Οκτωβρίου 2010

Μετατρέψαµε σε παρωδία τη δηµοκρατία στην Ελλάδα

Το προηγούµενο Σάββατο, «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσίασαν ένα απόσπασµα από τα ηµερολόγια του αµερικανού διπλωµάτη στην Ελλάδα Ρόµπερτ Β. Κήλυ, που αναφερόταν στην περίοδο µέχρι την έλευση της χούντας. Οι ηµερολογιακές εκείνες σηµειώσεις
θα κυκλοφορήσουν σε λίγες µέρες και στα ελληνικά σε ένα βιβλίο µε τίτλο «Η αµερικανική πρεσβεία και η κατάρρευση της δηµοκρατίας στην Ελλάδα, 1966-1969. Η µαρτυρία ενός διπλωµάτη» (µετάφραση Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Εκδ. Πατάκη).

Στο παράρτηµα του ίδιου βιβλίου δηµοσιεύονται ορισµένα από τα υποµνήµατα που συνέτασσε ο Κήλυ εκείνο το διάστηµα προς τους προϊσταµένους του στην αµερικανική πρεσβεία. Το υλικό ενός από τα υποµνήµατα αυτά, που υποβλήθηκε προς τον πρεσβευτή στη διάρκεια της δικτατορίας, είχε θέµα «Κάποιες σκέψεις για την παρούσα δυσχερή µας θέση». Το υλικό του ήταν µια εµπεριστατωµένη ανάλυση της πολιτικής κατάστασης τον πρώτο χρόνο της χούντας. Γραµµένη, όπως είναι φυσικό, από τη σκοπιά του διπλωµάτη που εργάζεται για τα αµερικανικά συµφέροντα, παρουσιάζει εκτενέστατα, µεταξύ άλλων, τους λόγους του εκτεταµένου αντιαµερικανισµού που κυριαρχούσε στη χώρα, εξίσου έντονου και στους αντιπολιτευόµενους το καθεστώς και σε µεγάλο τµήµα των εκπροσώπων του.

Ωστόσο, θέση ντοκουµέντου επέχει, και στο κείµενο αυτό, η θέση των Αµερικανών για τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο το στερεότυπο συνέχιζε να τον αντιµετωπίζει σαν βδελυρό εχθρό και µε το νέο καθεστώς, λόγω και της αντιδικτατορικής του δράσης – αλλά όχι µόνο λόγω αυτής. Η ανάλυση του Κήλυ για εκείνη την περίοδο, υπό το φως των εξελίξεων, αποδεικνύεται εξαιρετικά διεισδυτική και εύστοχη σε µεγάλο βαθµό, όπως αποδεικνύεται από το απόσπασµα που δηµοσιεύουµε.

«Επρεπε να ελέγξουµε την ελληνική Δεξιά»
Αποτελεί µεγάλη παρερµηνεία της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας το να πει κανείς, όπως πολλοί κάνουν σήµερα, ότι η Ενωση Κέντρου, ή οι Παπανδρέου, ή ειδικά ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο κυρίως υπεύθυνος για τη δηµιουργία της κατάστασης που έφερε το θάνατο της ελληνικής δηµοκρατίας µε το πραξικόπηµα της 21ης Απριλίου. Αυτοί που ήταν υπεύθυνοι για το πραξικόπηµα ήταν εκείνα τα άτοµα που υπονόµευαν την ελληνική δηµοκρατία εµποδίζοντας τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών τότε που ήταν ολοφάνερο ότι απαιτούνταν εκλογές, και διακηρύσσοντας προκαταβολικά ότι δε θα συµµορφωθούν µε το αποτέλεσµα στην περίπτωση που δεν ήταν της αρεσκείας τους (δηλαδή σε περίπτωση νίκης Παπανδρέου). Αποτελεί σαφή διαστρέβλωση της λογικής να ρίχνουµε την ευθύνη για το θάνατο της δηµοκρατίας σε εκείνους που είχαν διακηρύξει ανοιχτά τη διάθεσή τους να διεκδικήσουν την εξουσία µε ελεύθερες εκλογές (ακόµα και υπό κυβέρνηση ελεγχόµενη από τους αντιπάλους τους) και να αποδεχθούν το αποτέλεσµα. Πρέπει να τονιστεί ότι αυτό διαψεύδει την επιπόλαιη δήλωση ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου έφερε, ή ήταν υπεύθυνος για, το πραξικόπηµα της 21ης Απριλίου. Το να υποστηρίζει κανείς κάτι τέτοιο ισοδυναµεί µε το να ισχυρίζεται ότι, επειδή αντιδηµοκρατικές δυνάµεις ανέτρεψαν µια λειτουργική δηµοκρατία, φταίνε οι δηµοκρατικοί, και ότι αυτό αποδεικνύει την αναξιότητά τους· επειδή κάποιος δολοφονήθηκε, πρέπει να ήταν ανίατα άρρωστος. Εποµένως, τουλάχιστον δύο µύθοι κυκλοφορούν σήµερα: ο ένας ότι η ελληνική δηµοκρατία ήταν ανίατα ασθενής πριν την 21η Απριλίου και ο δεύτερος ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν η αιτία αυτής της ασθένειας. Η πραγµατικότητα είναι ότι η ελληνική δηµοκρατία ήταν σε ικανοποιητικό βαθµό υγιής και ότι αυτό που είχε ανάγκη όλο κι όλο ήταν κάποιος µε ισχύ και επιρροή, ώστε να δώσει εντολή στις αντιδηµοκρατικές δυνάµεις της Δεξιάς να συµµορφωθούν και να αρχίσουν να συµπεριφέρονται σαν να αποδέχονται τις δηµοκρατικές αρχές και να πάψουν να συνωµοτούν για να υπονοµεύσουν την ελληνική δηµοκρατία. Αυτό ήταν το µόνο που χρειαζόταν η ελληνική δηµοκρατία για να επιβιώσει.

Οι δύο προϋποθέσεις
Τα δύο βασικά προαπαιτούµενα που είχε ανάγκη η Ελλάδα από το Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο για να έχει µια υγιή, λειτουργική δηµοκρατία, είναι:

(1) Η εξάλειψη του συνταγµατικού ζητήµατος ή ο τερµατισµός της αντιπαράθεσης βασιλικών - δηµοκρατικών. Αυτό ήταν γενικά παραδεκτό ότι είχε επιτευχθεί µετά το 1946, όταν η µοναρχία ως θεσµός δεν ήταν πλέον κεντρικό πολιτικό ζήτηµα στην Ελλάδα, µετά την επιστροφή του Γεώργιου Β’ και ειδικά µετά την ενθρόνιση του Παύλου.

(2) Η ίδρυση δύο ισχυρών εθνικιστικών κοµµάτων, ενός συντηρητικού στη Δεξιά και ενός φιλελεύθερου στο Κέντρο, µε την Αριστερά να παραχωρείται στους κοµµουνιστές. Ο Παπάγος και ο Καραµανλής κατάφεραν να δηµιουργήσουν ένα ισχυρό συντηρητικό κόµµα, και από το 1961 και µετά ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατάφεραν να δηµιουργήσουν ένα ισχυρό κεντρώο κόµµα. Για όσο τα δύο ισχυρά αυτά κόµµατα ανταγωνίζονταν για την εξουσία, διαδέχονταν το ένα το άλλο στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση και αποδέχονταν την αρχή ότι ο νικητής των ελεύθερων εκλογών θα ασκούσε την εξουσία, η ελληνική δηµοκρατία µπορούσε να λειτουργεί καλά. Δεν υπάρχει για µένα καµία αµφιβολία ως προς το ποια πλευρά φέρει την ευθύνη για την παραβίαση αυτής της τελευταίας αρχής.


Οι ΗΠΑ βυθίζονται σε µία τραγωδία

Το να λέµε ότι ο Ανδρέας ήταν πολύ βαρύς για τον οργανισµό της Ελλάδας, ότι εισήγαγε στην πολιτική ζωή της Ελλάδας ζητήµατα που προξενούν τόσο µεγάλες έριδες µε αποτέλεσµα να µολύνει τη δηµοκρατία και να την κάνει να αρρωστήσει, είναι παραπλανητικό. Αληθεύει ότι προκάλεσε το «κατεστηµένο» της Ελλάδας κατά τέτοιον τρόπο ώστε κάποιες ισχυρές οµάδες στη χώρα θα έκαναν σχεδόν οτιδήποτε για να τον εµποδίσουν να ανέλθει στην εξουσία. Αλλά το να αποδεχθούµε αυτή την άποψη, όπως προφανώς έχουµε κάνει – ότι ο Ανδρέας ήταν στοιχείο παραφωνίας στην ελληνική πολιτική ζωή –, σηµαίνει ότι συµπαρατασσόµαστε µαζί µε το «κατεστηµένο» και ενάντια σε ένα σηµαντικό µέρος του ελληνικού εκλογικού σώµατος, κάτι που κάνουµε αναλαµβάνοντας και το σχετικό ρίσκο. Απ’ όσο γνωρίζω, ο Ανδρέας προσπαθούσε να κερδίσει την εξουσία µε κανονικά δηµοκρατικά εκλογικά µέσα (µέχρι και η χούντα έχει υποχρεωθεί να εγκαταλείψει τους ισχυρισµούς της για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ), εποµένως το να λέµε ότι κάποιος που είναι πιθανός νικητής στις κάλπες αποτελεί στοιχείο παραφωνίας σηµαίνει ότι µετατρέπουµε σε πλήρη παρωδία κάθε έννοια δηµοκρατικού συστήµατος.

Πιστεύω ότι οι Ηνωµένες Πολιτείες βυθίζονται σε µία τραγική κατάσταση στην Ελλάδα.

Ο ελληνικός πολιτικός κόσµος πολώνεται ολοένα και εντονότερα ανάµεσα στη χούντα, που είχε την απόλυτη εξουσία στη χώρα, και στον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος κινητοποιεί ολοένα και περισσότερο ολόκληρη την αντιπολίτευση υπό το λάβαρό του. Η επιτυχία του Παπανδρέου δεν οφείλεται στο ότι είναι εξαίρετος οργανωτής, ή στο ότι η ιδεολογία του έχει ευρεία απήχηση, αλλά στο ότι εργάζεται, στο ότι αξιοποιεί την ενεργητικότητα που διαθέτει και στο ότι προσφέρει την ηγεσία που δεν υπήρχε µέχρι τώρα. Είναι η µοναδική πολιτική µορφή που εργάζεται συνεχώς κατά του καθεστώτος. Αυτό έχει κάποια επίδραση στη διεθνή κοινή γνώµη και αντανακλάται και στην Ελλάδα. Πρόσφατα έχω αρχίσει να ακούω καλά λόγια για τον Ανδρέα από ανθρώπους που παλιότερα δεν τον εκτιµούσαν καθόλου. Γιατί; Επειδή τουλάχιστον είναι ενεργός. Ο κόσµος αρχίζει να µαζεύει χρήµατα για τον Ανδρέα στην Ελλάδα – απλοί πολίτες περιορισµένων οικονοµικών δυνατοτήτων αλλά και που ο αριθµός τους είναι σηµαντικός. Μία κατάσταση στην οποία θα χρειαστεί κανείς να επιλέξει ανάµεσα στη χούντα και στον Ανδρέα θα ήταν εξαιρετικά δυσάρεστη για τους περισσότερους Αµερικανούς στην Ελλάδα, αλλά ήδη η παρούσα κατάσταση είναι χειρότερη.


Οι τρεις πληγές της δηµοκρατίας

Αν εξετάσει κανείς τη δηµοκρατία από άλλη οπτική, µπορεί να πει ότι πάσχει από τρία βαθιά ριζωµένα κακά:

το φατριασµό (στην οργάνωση των κοµµάτων), την αναποτελεσµατικότητα (στη διοίκηση) και τη δηµαγωγία (στους προεκλογικούς αγώνες). Ο φατριασµός είναι η κατ’ εξοχήν πληγή της ελληνικής δηµοκρατίας, ιδίως στο µεταβενιζελικό Κέντρο. Αυτό το κακό είχε φαινοµενικά εξαλειφθεί µε την εµφάνιση ενός ισχυρού, ενωµένου, κεντρώου κόµµατος. Η ισχύς και η ενότητα του Κέντρου, ωστόσο, δεν άρεσαν και τόσο στους αντιπάλους αυτού του κόµµατος στη Δεξιά. Από την οπτική των ΗΠΑ – αν και όχι από εκείνη της Δεξιάς στην Ελλάδα –, ένα ισχυρό κεντρώο κόµµα θα έπρεπε να αποτελεί άµεση ανάγκη για να διασφαλιστεί µία υγιής δηµοκρατία στην Ελλάδα. Η ανεπάρκεια είναι κάτι που οι δηµοκράτες αποδέχονται ως ένα από τα αναγκαία κακά του συστήµατος που προτιµούν.

Με άλλα λόγια, θα ήθελαν να έχουν δηµοκρατία µε ανεπάρκεια, παρά δικτατορία µε αποτελεσµατικότητα.

Η δηµαγωγία είναι το χειρότερο από τα δεινά της δηµοκρατίας και αυτό που είναι το πιο δύσκολο να καταπολεµηθεί. Αλλά δεν την εξαφανίζει κανείς εξαφανίζοντας τη δηµοκρατία, τις εκλογές και τον πολιτικό ανταγωνισµό µεταξύ των κοµµάτων, δηλαδή υπονοµεύοντας ολόκληρο το δηµοκρατικό σύστηµα. Την εξαφανίζει µε το να την ξεσκεπάσει και να την προβάλει, καθώς και µε την πίστη ότι στο τέλος το δηµοκρατικό εκλογικό σώµα θα επιλέξει την ειλικρίνεια και όχι τη δηµαγωγία. Τώρα λέγεται ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου δηµιούργησε την κατάσταση που οδήγησε στο πραξικόπηµα της 21ης Απριλίου επειδή ήταν δηµαγωγός. Είναι αλήθεια ότι έτεινε προς τη δηµαγωγία και τον πολιτικό καιροσκοπισµό κατά την περίοδο πριν το πραξικόπηµα, αλλά το αντίδοτο στη δηµαγωγία του ήταν το ξεσκέπασµά της, όχι η κατάργηση της εκλογικής διαδικασίας.

Το να λέει κανείς ότι αυτός ήταν υπεύθυνος για το πραξικόπηµα είναι σαν να λέει ότι θα µπορούσε να το είχε αποτρέψει αυτοκτονώντας, αυτοαποκλειόµενος από πιθανός νικητής των εκλογών. Πόσο λογικό είναι να λέει κανείς ότι ένας δηµοφιλής πολιτικός έχει την ηθική υποχρέωση να αυτοκτονήσει για να σωθεί η δηµοκρατία, επειδή οι αντίπαλοί του θα σκοτώσουν τη δηµοκρατία, αν ο ίδιος δε σκοτώσει τον εαυτό του; Η δηµαγωγία ήταν το όπλο που χρησιµοποίησαν εκείνοι που ένιωθαν ότι είχαν στερηθεί άδικα τους καρπούς µιας εκλογικής νίκης.


Να επανορθώσουµε τη σχέση µας µε τον Ανδρέα

Εφόσον έχω παρουσιάσει την κατάσταση ως κάτι που απαιτεί επιλογή ανάµεσα στις σαφείς εναλλακτικές της χούντας από τη µια και του Ανδρέα Παπανδρέου από την άλλη, θα πρέπει να τεθεί το ερώτηµα πώς θα µπορούσε το πρόγραµµά µου, το οποίο θα µας απάλλασσε από τη χούντα, να τακτοποιήσει το πρόβληµα του Ανδρέα Παπανδρέου. Δύο είναι οι απαντήσεις σε αυτό. Η πρώτη είναι ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου που δρα σε µία Ελλάδα µε υγιή δηµοκρατία θα αποτελεί πολύ µικρότερο κίνδυνο για τις Ηνωµένες Πολιτείες απ’ όσο αν δρα σε µία Ελλάδα πολωµένη ανάµεσα σε µία παραπαίουσα χούντα και σε ένα σφοδρά αντιαµερικανικό αντιστασιακό κίνηµα µε επικεφαλής τον ίδιο.

Η δεύτερη απάντηση είναι ότι θα µπορούσαµε να χρησιµοποιήσουµε το πρόγραµµά µας για αποκατάσταση της δηµοκρατίας στην Ελλάδα ώστε να επανορθώσουµε τις σχέσεις µας µε τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη δυναµική που αντιπροσωπεύει στον ελληνικό πολιτικό κόσµο. Η πιο επικίνδυνη πορεία δράσης, πιστεύω, θα ήταν να τον αγνοήσουµε ως ανύπαρκτο ή ως ξεγραµµένο από την ελληνική πολιτική ζωή. Η Ελλάδα σήµερα είναι ώριµη για τον Ανδρέα Παπανδρέου, ή για κάποιον άλλο που µοιάζει πολύ µε αυτόν. Ενα αντιστασιακό κίνηµα είναι σπουδαίος τρόπος για να αποκαταστήσει έναν γκρεµισµένο ήρωα. Και ο ήρωας µιας χώρας είναι σχεδόν αναπόφευκτα το κάθαρµα µιας άλλης.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4597267

2 σχόλια:

  1. xaxa είχα μια περιέργια να το διαβάσω.. αλλά μου κάνει απλοικό.. είναι αστείο να παίζουν με τις τύχες των λαών τόσο μέτριας εφυίας άνθρωποι.. :):)
    την καλησπέρα μου :):)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. φαντάζομαι αναφέρεσαι στον Κήλυ
    οι αμερικάνοι είναι πρώτα απ'όλα πρακτικοί άνθρωποι και είναι σε θέση να βάζουν τον σωστό άνθρωπο που μπορεί να κάνει τη δουλεία, δεν χρειάζονται πολυτέλειες!

    τη καληνύχτα μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή